ile kodlanmıştır.
Çocuklarda davranış bozukluğu pek çok ebeveynin uğraştığı problemlerden biri. Kontrolsüz şekilde yüksek sesle konuşmalar, başkaları yanında ya da evde ebeveynlere karşı ters ters söylenmeler, geçmeyen yaramazlıklar ya da kötü sözler tanıdık geliyor mu? Bu yönde de "davranış bozukluğu olan çocuğa nasıl davranmalı?" şeklinde sorular sorulabilmektedir. Biz de bu yazımızda çocuklarda davranış bozukluğu belirtileri ve bu durumlara karşı neler yapılabileceği hakkında sizler için bir derleme hazırladık.
AYRICA: 10 Adımda Saygısız Çocuğa Nasıl Davranmalı?
Anne ve babaların her gün uğraşmak zorunda kaldıkları yanlış davranışlardan bahsediyoruz. Hayatı biraz daha kolaylaştırmak adına davranış bozukluklarını tanımalı ve bunlara yönelik adımlar atmalıyız. Öncesinde de normal davranışın ne olduğunu bilmemiz gerekiyor.
AYRICA: Çocuğumun Başarısını Nasıl Artırabilirim Diyenlere Tavsiyeler
İçindekiler:
Çocuklarda Normal Davranış Ne Demektir?
Aslında çocuklarda normal davranış şudur şeklinde bir ölçüt yoktur. Çocuğun kişiliğine, yaşına, ev ortamındaki yetiştirilme tarzına ve duygusal gelişimine göre bu değişecektir.
AYRICA: Çocuğunuza Sevginizi Hissettirebileceğiniz Küçük Şeyler
AYRICA: 3-4 Yaş Çocuklarla Evde Oynanacak 10 Oyun
Ancak genel olarak normal davranışı söylemek gerekirse, bir çocuğun göstermiş olduğu davranışları toplumsal, gelişimsel ve kültürel açıdan uygunsa ve sorun olarak görünmüyorsa, bu davranışlar normal olarak kabul edilir. Ancak bir çocuğun davranışları çok uygunsuz ve zararlı değilse, toplumsal veya kültürel beklentileri karşılamasa bile normal sayılabilir.
AYRICA: Çocuğunuzun El Yazısını Geliştirmenin 5 Kolay Yolu!
Kötü davranan bir çocuğun davranış bozukluklarını normal bir çocuktan nasıl ayırt edebilirsiniz? Bunun için davranış bozukluğu belirtileri hakkında bilgi sahibi olmalıyız.
AYRICA: Çocuğuma Sevgimi Nasıl Gösterebilirim? Diyenlere 100 Kısa Yol!
Çocuklarda Davranış Bozukluğu Belirtileri
Çocukların arada yaptıkları yaramazlıklar sevimli görülebilir ve bunlar da sorun yoktur. Ancak söz dinlememeye, cevap vermeye ve yaramazlıklar her gün görülüyorsa bundan endişe duyulur. Çocuklarda davranışların anormal olduğunu gösteren işaretlerden bazıları şöyledir;
AYRICA: Çocuklar Çamaşır Yıkamaya Neden Yardım Etmeli?
- Çocuk küçük şeylerden bile rahatsızlık duyuyor ve sık sık duygusal patlamalar yaşıyor. Duygularını yönetmekte güçlük çekiyor gibi görünüyor.
- Yedi sekiz yaşlarındaki çocuklarda dürtüsellik olursa, normal değildir. Bir şeylere vurmak, fırlatmak, çığlık atmak gibi yıkıcı davranışlar görülebilir.
- Konuşkan bir çocuğun kabuğuna çekilmesi, karşılık vermesi ya da sebepsiz yere kaba görünmesi
- Küçüklükte görülen yalanlı konuşmalar. Kendilerine ait olmayan şeyleri gizlice almaları veya bunları alışkanlık haline getirmeleri
- Çocuklarda davranış bozuklukları eğitim hayatındaki performansını da etkiler. Okulda sürekli kavga çıkması, sürekli derslere geç kalması ya da kaçması görülebilir.
- Yedi yaşındaki çocukların akranlarıyla bir araya geldikleri zaman anlaşmazlıklar olması ve bunların sosyal hayatının sorunları haline gelmesi.
- Bir şeye odaklanamaması, huzursuz, aşırı tembellik göstermesi
- Yaşa uygun olmayan cinsel davranışlar sergilemesi
- Talimatlarınızı sorgulamaya başlar ve disipline tepki vermez. Size meydan okumak için kuralları yerine getirmeyebilir.
- Çocukların kendilerine zarar vermesi ya da bunu düşünmeleri normal değildir. Yani eğer bu tarz fiziksel zararlar oluyorsa endişe duyulmalıdır ve destek alınmalıdır.
Büyük ve profesyonel destek alınması gereken davranışların yanı sıra küçük anormal davranışlar, davranış terapisi ya da ebeveyn olarak yapılabilecek bazı şeylerle düzeltilebilir. İsterseniz bunlara göz atalım.
Çocuklarda Davranış Bozukluğu ve Tedavisi
1.) Saygısızlık ve Ters Konuşmalar
Üç yaşındaki bir çocuğun yaptığı ters bir konuşma bazen komik veya sevimli olarak görülebilir. Ancak bunun olmaması için de tabii ki baştan o yönde eğitilmelidir. Küçük çocuğun dışında altı-yedi yaşlarındaki bir çocuğun ise bir şey istediğinizde bağırarak "hayır" cevapları vermesi, ters ters konuşması sinirinizi bozabilir.
Eğer bu konu düzgün bir şekilde ele alınmaz ve düzeltilmez ise çocuklar ve ebeveynleri arasında tartışmalara ve sonrasında da çocukların ağlamalarına yol açabilir.
Neler Yapılabilir?
- İstediğiniz talimatlarınıza karşı çocuğunuz konuştuğu halde talimatları yapıyorsa yok sayılabilir. Davranış, tehdit edici ya da yıkıcı değilse geri bildirimi yok saymak iyi olabilir.
- Eğer çocuğunuz talimatlarınızı yaptıysa ters konuşsa bile onu takdir edin. Kızgın olup yapıyorsa bu sorun olmayabilir, ancak saygısızca konuşuyorsa bu sorun olur.
- Eğer çocuğun tepkileri ve davranışları başkalarını ya da kendisini tehdit ediyorsa söylediklerini dikkatle ele almanız ve dikkatli davranmanız gerekir.
- Ani tepkilerden kaçının. Çocuğu sakinleştirdikten sonra onunla konuşun ve sakin bir şekilde davranışlarında nelerin olmaması gerektiğinden bahsedin.
- Sınırları ayarlayın. Tehdit etmek yerine size karşı geri konuştukları zaman dondurma almayacağınızı ya da film isteniyorsa gitmeyeceğinizi net bir şekilde belirtin.
- Yaptıkları bazı küçük yaramazlıklarda çok sorun yoksa biraz esnek olun ve mutlu olmasını sağlayın. Beklentilerinizi çok yüksek tutmayın.
- Sonuç olarak çocuklar yanınızdayken çocuklarınıza ya da başkalarına nasıl davrandığınızı kontrol edin. Kaba veya saygısız mısınız? Evet ise, öncelikle kendinizin bu davranışlarınızı değiştirerek işe başlayabilirsiniz.
2.) Küfürlü Dil Kullanımı
Çocuklar küfürlü konuşmaları ev içerisinden ya da arkadaş çevresinden öğrenirler. Kızdıkları zaman çocukların bağırması ve çığlık atması normalken, küfürlü konuşmaları normal değildir. Erken yaşta küfürlü bir dil kullanıyorsa bundan endişe duymalısınız.
Neler Yapılabilir?
- Öncelikle bu tür bir dili çocukların önünde ve ev içerisinde kullanmadığınızdan emin olun.
- Ev içerisinde sözlü taciz için sıfır toleransa sahip olun. Küfürlü konuşan için mazeret yoktur ve bunların bir sonucu olması gerektiğini söyleyin.
- Küfürlü konuşmalar olursa ne gibi sonuçların olacağını net bir şekilde açıklayın. Küfürlü konuşma duyduğunuz zaman istediği bir şeyi o gün için yasak getirin.
- Çocuğunuz küfürlü bir dil kullanıyorsa derhal düzeltin ve onlara bunun kötü bir kelime olduğunu ve insanların bu tarz kelimeleri kullananları sevmediklerini anlatın.
- Bunların dışında da eğer siz kötü bir kelimeyi istemeden söylerseniz, hemen özür dileyin. Hatta çocuğunuzdan böyle bir durum olursa size hatırlatmasını söyleyin.
3.) Agresif veya Şiddet İçeren Davranışlar
Çocukların bazı durumlarda kızması normaldir. Ancak bu gibi durumlarda şiddet gösterir ve agresif davranışlar uygularsa bu bir sorundur. Duygudurum bozuklukları, psikoz, dürtü, hayal kırıklığı ya da travma küçük çocuklarda saldırganlığa neden olabilir.
Çocuğunuz bazen kendini savunmak için şiddete başvurabilir. Bunun yanı sıra saldırganlık veya şiddet öğrenilmiş bir davranış olabilir. Evde ve yakın çevresinde durum nedir? Ya da çocuk okulda şiddet öğreniyor mu? Çocuğunuz bazı durumlarda ısırma, tekmeleme gibi olumsuz tepkiler veriyorsa bunlara dikkat etmelisiniz.
Neler Yapılabilir?
- Çocukların gösterdiği saldırganlıklara karşı hemen bağırarak tepki gösterirseniz hata edersiniz. Direkt bağırmak yerine yaptığı davranışların yanlış olduğunu sakin bir şekilde ifade edin. Çocuklarınız dürtülerini ve duygularını nasıl kontrol edeceğinizi öğrenmek istiyor.
- Duygularını gösterirken empati duygusunu içlerine iyi işlemelisiniz. Vurmak, tekmelemek ve ısırmak gibi davranışları yasaklayın. "Kızgın olduğunu biliyorum" gibi bir şey dedikten sonra "ama biz ısırmalı, vurmalı davranmıyoruz" diyebilirsiniz. Vurmanın yasak olduğunu kesin bir şekilde anlamalıdır.
- Aynı şekilde çocuklarınıza şiddetli davranış sergiledikleri zaman sonuçların ne olacağını söyleyin. Kızgınken fiziksel şiddete başvurmak yerine, "Kızgınım" ya da "hoşuma gitmiyor" gibi sözcükleri kullanmalarını öğretin.
- En önemlisi olarak iyi bir rol model olun ve onlara asla fiziksel bir ceza vermeyin. Bunların yanı sıra gösterdikleri pozitif veya agresif olmayan davranışları da bu tedavi sürecinde ödüllendirin.
4.) Yalan Söylemeler
Çocukların yalan söylemeleri de yaygın olarak görülebilir. Aynı şekilde bu da öğrenilen bir davranıştır. Böyle durumlarla karşılaşan ebeveynler de ihanete uğramış gibi hissedebilir ya da incinebilir. Bu durumlarda da endişe duyabilirler.
Neler Yapılabilir?
- Öncelikle çocuğunuzun sizi rol model aldığını unutmayın ve asla o sizinleyken böyle bir davranışı siz yapmayın.
- Kişisel olarak algılamayın ve onu yalana zorlayan şeyleri anlamaya çalışın.
- Çocuklar genellikle olumsuz bir davranışla karşılaşacaklarında yalan söyleyebilirler. Yalan söyleme ihtiyacını ortadan kaldırmak için olumsuz davranışları cezalandırmak yerine pozitifleri takdir edin.
- Onlara rol model olup göstererek dürüst olmalarını öğretin ve yalan söylemenin de sonuçları olacağını söyleyin. Böyle davranışlarda yasaklar getirin.
5.) Zorbalık
Zorbalık ciddi bir sorun olmakla birlikte mağdur olanın duygusal ve fiziksel olarak kötüye kullanılmasına neden olabilir. Çocuklar kendilerini güçlü hissetmek için her yaşta kabadayı, zorba hareketler sergileyebilirler.
Ayrıca duyguların üstesinden gelinmesi zorlaştığında, çocuklar bir şeyleri düzeltmek için zorbalık yapmaya eğilimli olurlar. Çocuğunuzun başkalarına karşı zorbalık yaptığını fark ederseniz hemen harekete geçmelisiniz.
Neler Yapılabilir?
- Öncelikle böyle bir davranışı ebeveyn olarak göstermediğinizden ve iyi bir rol model olduğunuzdan emin olun.
- Zorbalığın yanlış olduğunu erken yaşta çocuklarınıza öğretin. Zorbaların neler olduğunu, nasıl davrandıklarını ve başlarına neler gelebileceğini açıklayın.
- Ev içerisindeki uyulacak kuralları erkenden belirleyin. Bu evde böyle davranışlara iyi bakılmadığını öğrenmeliler.
- Büyük yaşta çocuğunuz daha küçüklerine böyle bir davranışta bulunursa ve görürseniz, hemen düzeltin. Küçüklükten başlayan ve üzerine düşülmeyen bu davranış bozukluğunun ilerleyen yaşlarda daha kötü durumlara gidebileceğini unutmayın.
6.) İstediğini Yaptırmak
Hileli davranışlarla manipüle ederek istediklerini yaptıran çocuklarla uğraşmak yorucudur. Çocuklar istedikleri şeyleri elde etmek için yalandan ağlayabilirler. Üstelik bu bir kere yapıldıktan sonra istediği yapıldıysa, kalıcı bir davranış bozukluğu olabilir.
Çocuğunuz sizi manipüle ederek istediğini yaptırıyorsa bunun önüne geçmelisiniz. Yoksa sizin üzerinde hileli bir gücü olur ve zaman geçtikçe bunun önüne geçmek zorlaşır.
Neler Yapılabilir?
- Çocuğunuz bir şey yaptırmak istediğinde sürekli bağırıyor ve istiyorsa, net bir şekilde "hayır" deyin ve böyle devam ederse istediğini elde edemeyeceğini ona söyleyin.
- "Hayır" dediğinizde, hayır demektir. Aldığınız pozisyon hakkında kısa bir açıklama yapabilir ve böyle davranmasının yanlış olduğunu belirtebilirsiniz.
- Tartışmaktan kaçının, ancak tamamen kesmeyin. Küfürlü, kaba veya saygısız olmadığı sürece onu dinleyin.
7.) Motivasyon Eksikliği ve Tembellik
Okul işleri, çeşitli işler veya oynamakla bile isteksiz çocuklar olabilir. Hiçbir şeyle ilgilenmiyor görünebilir. Çocukları motive etmek kolay değildir. Ancak buna erken yaşlarda ve bu konu üzerinde sürekli okuyarak, üstesinden gelebilir ve motivasyonu aşılayabilirsiniz.
Neler Yapılabilir?
- Çocuğunuzun bu davranışlarına karşı fazla endişeli görünmeyin. Böyle yaptığınızda çalışmaya zorlamak için öne çıkmaya çalışan gibi görünebilirsiniz ve bu da, onları ters davranmaya teşvik edebilir.
- Onlara çocukluğunuzdaki hikayeleri anlatabilirsiniz. Neler yaptıklarınızı ya da diğer başarılı kişilerin neler yaptıklarını anlatabilir ve teşvik edebilirsiniz.
- Onları hobi edinmeye zorlamak yerine seçenekler verin ve seçmelerine izin verin. Çocuklar, kendi seçtikleri şeylerle daha ilgili olurlar.
- Kendinizi bir adım geri çekin ve kontrol edin. Çocuğunuzu bir şeyler yapmaya zorluyor musunuz? Zorlamak yerine onları motive eden şeyleri tanımlamak için çocuğunuzu ayrı bir kişilik olarak görün.
- Çocuklarınızı kendi başlarına motive edebilmeleri yönünde küçüklükten eğitmeye başlayın. Öz motivasyon, başkaları tarafından yönlendirilmekten daha güçlüdür.
8.) Okuldaki Davranış Sorunları
"Okuldan nefret ediyorum" ya da okula gitmek istemiyorum tarzında konuşmaları çocuklardan duymuşsunuzdur. Çocukların bazı zamanlarda okula gitmek istememeleri ya da ödevlerini zamanında yapmamaları ebeveynlerini zorlayabilir. Çocuklar aileden ayrı olma kaygısı, zorbalık, akademik konular gibi birçok nedenden dolayı okula gitmeyi reddedebilir.
Neler Yapılabilir?
- Çocuğunuzun okula gitmek istememesini ya da ödevini yapmamasının nedenlerini iyi anlayın. Ev ödevlerinde ona yardım edebilir ve bu konularda yapıcı konuşabilirsiniz.
- Bu gibi durumlarda değişimin bir gecede gerçekleşmesini beklemeyin. Akademik performans göstermesi zaman alabilir.
- Okul yönündeki olumlu davranışlarını ödüllendirin ve onu teşvik edin.
- Davranış sorunlarıyla başa çıkmak için bazı durumlarda profesyonel yardım istemeniz gerekebilir.
Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınır?
Çocukların gösterdikleri anormal davranışların evde yönetilemeyen bir duruma dönüşmesinde veya çocuğunuz tekrar tekrar bir hata yaparsa, artık bir doktora görünmenin vakti gelmiş olabilir. Belli bir şekilde davranmasının daha derin bir nedeni olabilir.
Profesyonel bir yardım ile yapılacak danışman, terapi, gerekirse ilaç tedavisi ile daha olumlu yol izlenebilir. Bunun öncesinde de doktorlar çeşitli testler ile çocuğun fiziksel ve zihinsel sağlık durumuna bakabilir.
Çocuklarda Kötü Davranışları Gidermek için İpuçları
"Çocuklarda davranış bozukluğu nasıl düzeltilir?" diyorsanız, bu yönde uygulayabileceğiniz ipuçlarını kaçırmayın.
- Tepki vermeyin. Çocukların davranışlarına karşı direkt tepki vermek yerine onları anlayarak, doğru davranışlara yöneltin ve cesaretlendirin.
- Pozitif olun. Çocuğunuzu sorun olarak görürseniz, baş edemezsiniz. Davranışlarını düzeltmeye odaklanın.
- Tepkilerde tutarlı olun. Kötü davranışlarına karşı aynı tepkileri verin ve tutarlı davranın.
- Kuralları baştan belirleyin. Kötü davranışlarına karşı sonuçları da belirleyin. TV zamanını ya da oyun zamanını azaltabilirsiniz.
- Rol model olun. Her yaştan çocuk ebeveynlerini taklit eder ve gözleyerek öğrenir. Siz de iyi davranışları bu yönde çocuğunuza aşılayabilirsiniz.
- Disiplinli olun. Çocuğunuzun yanlış davranışlarına karşı disiplinli bir şekilde düşünmeniz gerekiyor. Bu yönde de adımlar atabilirsiniz.
- Rahatlayın. Çok fazla endişelenmeyin ve stresli olmayın.
- Çocuğunuzun davranış kalıplarını izlemek için çocuk davranışı çizelgesi ya da ödül çizelgeleri kullanın.
Davranış Sorunu Olan Çocuklar için Etkinlikler
Çocuklarda, özellikle bebeklerde davranış problemlerine karşı son derece etkili yöntem, etkinliklerdir.
- Egzersiz: Çocuğunuz heyecanlı ya da öfkeli olduğunda onları dışarıda oynamaya zorlamak enerji konusunda rahatlatabilir. Çocuğun enerjisi düzgün bir şekilde serbest kalmazsa, ev içerisinde yaramazlıklar ve diğer davranışlara yol açabilir.
- Taklit etme: Çocuklara dürtüleri kontrol etmeyi öğretecek mükemmel bir etkinliktir. Kendini kontrol etmesi yönünde bir rol yapma oyunu oynayabilirsiniz.
- Çocuğunuzu konuşturun: Çocuğunuzdan bir kitap ya da yazdıklarını yüksek sesle okumasını isteyin. Yatmadan önce rahatlamak ve sakinleşmek için bunu deneyebilirsiniz.
- Hikaye anlatımı: Bu da, hayal gücünü etkileyen ve enerjilerini olumlu bir şekilde kullanmalarını sağlayan bir etkinliktir.
- İyi davranış oyunları: Çocukları nezaket, paylaşım, bekleme, güzel şeyler söylemek gibi işler hakkında öğretebilecek oyunlar oynayın ve kitaplar okuyun. İyi davranışların ödüllendirileceğini öğrendiklerinde kötü davranışlardan uzaklaşırlar.
Sonuç olarak, "davranış bozukluğu olan çocuğa nasıl davranmalı?" konusunda yazıda belirtilen uygulamaları deneyebilirsiniz. Ayrıca belli zamanlarda yanlış davranışlar görmezden gelinebilir. Bununla birlikte çocukları fazla disiplinle sıkıştırmaya çalışmayın. Çocuklarda davranış bozuklukları durumları için karşılayamadığınızı düşündüğünüz zaman ise doktora danışmayı unutmayın. Çocuğunuzu hemen kötü ilan etmeden önce davranışlarını anlayın ve iyi bir rol model olun. Farklı görüşlerinizi bize aşağıdan yazabilirsiniz.
İlginizi çekebilecek yazılar:
- Hamilelikte Saç Dökülmesi Ne Zaman Başlar? Nasıl Önlenir?
- Gebelikte Dehidrasyon (Sıvı Kaybı) Nasıl Anlaşılır? Belirtileri - Tedavisi
- Hafta Hafta Gebelik Ultrason Görüntüleri (1-14 Hafta)
- Hamilelikte Hafta Hafta Karın Büyümesi (Resimli 1-14 Hafta)
- Hamilelikte (Gebelikte) Oruç Tutulur mu? Zararlı mı?
- Otistik Bebek Belirtileri - Otistik Bebekler Neler Yapamaz?
- Koroid Pleksus Kisti Nedir? Geçmezse Ne Olur?
- İp Atlamanın Faydaları ve Zararları Nelerdir?
- Dar Gelen Kıyafetler Nasıl Genişletilir? (Kapsamlı Anlatım)
- Dar Gelen Çizme, Ayakkabı, Bot Nasıl Genişletilir? Etkili Yöntemler!
Yorum bulunmamaktadır.