2015 yılı Nobel Kimya Ödülü sahiplerini buldu. Nobel kimya ödülü üç bilim insanına verildi ve bu üç kişiden biri de Prof. Dr. Aziz Sancar. Çok önemli bir keşifle elde edilen bu ödül, Prof. Dr. Aziz Sancar’la beraber Tomas Lindahl ve Paul Modrich’e geldi. DNA onarımı üzerine çalışmalar yapan Aziz Sancar ve diğer bilim insanları, yaşayan hücrelerin faaliyetlerine dair temel bilgiler elde ettiler. Bu keşif sayesinde elde edilen verilerin kanser tedavilerinde kullanılabilir olması da büyük umut verici.

Üç bilim insanı tarafından yapılan çalışmalar doğrultusunda UV ışınlarının DNA'ya verdiği zarara karşılık hücrelerin kendi DNA’larını tamir etmesi ve genetik bilgiyi koruma altına alması açıklık kazandı. Öyle ki, DNA üzerinde onarım mekanizmasında bir sorun varsa, bu kişiler güneş ışınlarına karşı kendini koruyamıyor ve cilt kanserine yakalanması tetikleniyor, böylelikle kanser oluşum gösteriyor. Ayrıca elde edilen verilen doğrultusunda hücreler, genetik mutasyondan doğan hataları da düzeltiyor.

Aziz Sancar Nobel Ödülü Videosu

Announcement of the 2015 #NobelPrize in Chemistry http://t.co/yzoGKjKsng

— The Nobel Prize (@NobelPrize) 7 Ekim 2015

Peki, gurur kaynağımız Prof. Dr. Aziz Sancar'ı ne kadar tanıyoruz? Gelin birlikte Aziz Sancar'ın kim olduğunu ve neler yaptığını irdeleyelim.

Aziz Sancar Kimdir?

Aziz Sancar, 8 Eylül 1946 senesinde Mardin'in Savur ilçesinde dünyaya geldi. Orta gelirli bir çiftçi ailesinin sekiz çocuğundan yedincisi olan Sancar, ailesinin okuma yazma bilmeseler de, eğitime çok önem verdiklerinden dolayı diğer kardeşleri gibi eğitim aldı. İlk eğitimini Mardin'de alan Türk asıllı Aziz Sancar, iyi ve başarılı bir öğrenciydi. Sürekli okumayı seven ve gece geç saatlerde bile okumasına devam eden Sancar'ın eski kitaplarının hâlâ Mardin'deki evlerinde olduğu biliniyor.

Başarılı öğrenci olmasının yanı sıra lise futbol takımında kalecilik de yapan Sancar, Genç Milli Futbol takımı denemelerine çağrıldı. 1963 senesinde İstanbul Tıp Fakültesi'ne girdi ve sonrasında Savur'da iki yıl sağlık ocağında hekimlik yapıp, daha da yükselmek adına eğitim için ABD'ye gitti. Dallas Texas Üniversitesinde Moleküler Biyoloji dalında doktora yapan ve Yale Üniversitesi'nde DNA onarımı dalında doçentlik tezini alan Sancar, 415 bilimsel makale ve 33 kitap yayınladı.

1997 yılından bugüne Kuzey Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik bölümü öğretim üyesi olan Türk-Amerikalı bilim insanı, DNA onarımı, hücre dizilimi, kanser tedavisi ve ritmik saat üzerinde çalışmalarını sürdürdü ve yurt dışında yaptığı çalışmalarla Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi'ne kabul edilen üç Türk'ten biri oldu.

Sancar, Biyokimya profesörü olan Gwen Boles Sancar ile evlidir ve daha sonra eşi, müslüman olarak Güven adını almıştır. Ayrıca eşiyle birlikte ABD'de okuyan Türk öğrencilerine yardım etmek amacıyla Aziz&Gwen Sancar Vakfı'nı kurmuştur.

Üstelik Aziz Sancar, Nobel Ödülü alan ikinci, bilim alanında ise bu ödülü alan ilk Türk vatandaşıdır. İlk Nobel ödülü kazanan Türk vatandaşı Orhan Pamuk ise edebiyat dalında ödül kazanmıştır.

Aziz Sancar Ödülleri

• ABD Ulusal Bilim Vakfı - Genç Araştırmacı Ödülü (1984)
• Amerikan Fotobiyoloji Derneği Ödülü (1990)
• ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü Ödülü (1995)
• TÜBİTAK Ödülü (1997)
• ABD Fen ve Sosyal Bilimler Akademisi Ödülü (2004)
• ABD Ulusal Bilimler Akademisi Üyesi (2005)
• Türkiye Bilimler Akademisi Ödülü (2006)
• Vehbi Koç Ödülü (2007)
• Nobel Kimya Ödülü (2015)

Nobel ödülüyle birlikte 8 milyon İsveç Kronu (yaklaşık 3 milyon TL) para ödülünü de kazanan Aziz Sancar, DNA onarımı üzerinde çalışmaları doğrultusunda bu mekanizmayı 35 yılda çözdüklerini açıkladı ve ancak bunun hastalara ulaşmasının biraz zaman alacağını ifade etti. Üstelik çok çalışmış olsa da Nobel ödülü alacağını düşünmeyen Sancar, aday gösterildiğimi dahi bilmiyordum açıklamalarında bulundu.

Sirkadiyen Saat ve DNA Onarımının Amacı

Üç bilim insanı olarak sirkadiyen saat (günlük ritim) konusunda çok çalışmalar sonucunda önemli bir keşif yaptıklarını ifade eden Sancar, sirkadiyen saat çalışması nedir? sorusuna karşılık; sirkadiyen saatin DNA onarımını kontrol ettiğini, yani DNA onarımının günün belli saatlerinde arttığını, belli saatlerde de minimum seviyeye indiğini söyledi.

Daha ayrıntılı açıklamak gerekirse sirkadiyen saat ile, DNA onarımının ne zaman minimum ne zaman maksimum olduğu belirlenecek ve DNA onarımı potansiyelinin en az olduğu zaman ilaç tedavisi uygulanıp, hem ilacın etkisini çoğaltılacak, hem de yan etkileri azaltılmış olacak.

Kanser tedavisi konusunda; çalışmalarını öncelikle kalın bağırsak kanseri üzerinden yoğunlaştıracaklarını belirten Aziz Sancar, ''Kalın bağırsağın biyolojisi ve DNA onarımı saatleri konusunda daha çok bilgi sahibi olmamız nedeniyle bu kanser çeşidi üzerinden 2-3 ay içinde çalışmalarımıza başlayacağız.'' ifadesinde bulundu.

Üstelik sirkadiyen saat konusundaki çalışmaların deri (cilt) kanserini önlemek için de faydalı olacağını belirten Sancar, bu sayede hangi saatlerde güneşlenildiğinde kanser riskinin arttığının, hangi saatlerde de riskin azaldığının tespit edilebileceğini ifade etti.

Sosyal Medyada Aziz Sancar Etnik Kökeni Tartışması

Ne yazık ki, Mardin doğumlu Prof. Dr. Aziz Sancar'ın kazanmış olduğu büyük başarının yanı sıra sosyal medya üzerinden etnik kökeni hakkında konuşmalar sürüyor. Aziz Sancar'ın elde ettiği başarıdan dolayı bütün Türkiye ve özellikle hemşehrileri gururlanırken, bir yandan da kökeniyle çıkan tartışmalar aileyi rahatsız etti.

Aziz Sancar, ödülden sonra birçok medya kuruluşunu tarafından arandığını ve memnuniyet duyduğunu belirtirken, bazı medya kuruluşlarının sorularına karşı rahatsızlık duyduğunu da dile getirdi.

İngiliz yayın kuruluşu BBC'nin telefon görüşmesi hakkında Sancar, "BBC'nin bana sorduğu ilk soru, 'Siz Arap mısınız?' oldu ve daha sonra bana 'Arap mısınız, kısmen mi Türk'sünüz' diye sorarak saygısızlık yaptılar. BBC'ye söyledim, 'Arapça konuşmuyorum, Kürtçe konuşmuyorum, ben Türküm dedim. Güneydoğulu olunca bundan kaçamıyorsunuz ama kendimi öyle biliyorum, BBC'ye de söyledim size de öyle söylüyorum." diye konuştu.

Maalesef ki, ülkemizde başarılar elde edildiğinde ne için olduğundan çok bu tarz basit tartışmalar konuşulmaktadır.

Aziz Sancar'ın etnik kökeni tartışmalarına karşı sosyal medyadaki konuşmalardan birkaçı:

Aziz Sancar'ın Türk mü, Kürt mü, Patagon mu olduğundan önce,neden Amerika'da bilimsel çalışmalar yaptığını mı düşünsen acaba 'büyük' insan?!

— Hakkı Kuş (Hâkî) (@hakki_kus) 7 Ekim 2015

Aziz Sancar diye biri olduğunu Nobel aldığında öğrenip, adamın Türk mü, Kürt mü yoksa Arap mı olduğunu tartışan ilkel insanlar!

— Cenabettin (@ateisthafiz) 7 Ekim 2015

Adama dna nedir desen molotofun bir çeşidi diyecek ama burada Aziz Sancar kürt diye propaganda yapıyor.

— Umut Kullar (@umutkullar) 7 Ekim 2015

Aziz Sancar, Adam Türk ve Kemalist olmaktan utanmıyor, Kürt değil, Neden ''Türk Bilim Adamı'' denmesinden rahatsız oldunuz gardaşlar?

— Can Leroy (@canleroy) 7 Ekim 2015

Aziz Sancar türk mü kürt mü diye tartışmak yerine ülkedeki beyin göçünün sebeplerini tartışacak farkındalığa ulaşmış olsaydık keşke.

— Farah ♉ (@farah_elen) 7 Ekim 2015

Kanser türk, kürt, laz, inançlı, inançsız, paralel, yamuk gözetmiyor.. Sayın Aziz Sancar'ın başarısına odaklanın, kimliğine değil..

— kintsukuroi (@HayAnaninGozu) 7 Ekim 2015

insanlık, aziz sancar'a insanlığa hizmet ettiği için ödül veriyor. biz sancar'ın türk/kürt ya da arap olmasını tartışıyoruz. tam bize göre.

— ismail saymaz (@ismailsaymaz) 7 Ekim 2015